Μια συνέντευξη του ποιητή Ηλία Κεφάλα, με αφορμή το νέο του βιβλίο : «Μισοφέγγαρα», Θράκα , Λάρισα , 2024.

 

Ο φίλος Ηλίας Κεφάλας είναι από τους ποιητές που ξεχωρίζουν , τόσο για το σύνολο της λογοτεχνικής του δημιουργίας , όσο και για το πρόσωπό του που υποστηρίζει την αλήθεια που ξεπηδά μέσα από την ακούραστη πέννα του. Μόνιμος κάτοικος στην γενέθλια γη του, τον Μέλιγος – Τρικάλων , ζει και υπάρχει μέσα στην φύση και διαπραγματεύεται τα βαθύτερα ερωτήματα της ζωής, που γεννούν την ποίηση, στην ποιο κρυστάλλινη και αληθινή της μορφή. Πολυγραφότατος. Τελευταίο βιβλίο του τα «Μισοφέγγαρα», μια συλλογή που αποτελείται από 225 επιγράμματα, από τις εκδόσεις Θράκα , Λάρισα, 2024. Αυτό ήταν η αφορμή για την παρακάτω συνέντευξη :







1. Επιγράμματα, δηλαδή χαράσσεις, εγχαράσσεις σε μια επιφάνεια;

Αρχικά ναι. Είναι το κείμενο που χαράσσεται σε μια επιφάνεια, συνήθως επιτάφια, και δηλώνει τον δημιουργό του ή τον τιμώμενο και την αιτία της συγγραφής του, που συνήθως είναι η τιμή προς τον νεκρό ή τον θεό. Είναι μια λακωνική επιγραφή που με την καλλιέργειά της μέσα στον χρόνο κατέληξε να γίνει ένα λογοτεχνικό μικροτέχνημα. Εδώ, βέβαια, διαστέλλεται η έννοιά του, ξεπερνάει τον ταφικό θρήνο και, κρατώντας την απαρασάλευτη μορφή του, διευρύνει τη θεματική και υπεισέρχεται στις καθημερινές καταστάσεις που βιώνει ο άνθρωπος. Μικροχαρές, απέραντες μελαγχολίες, εκπλήξεις και φιλοσοφικές καταφυγές αποδίδονται σε ποιητικά μονόστιχα και δίστιχα μέσα σε μια προσπάθεια ακαριαίας εκφοράς.



2. Τα επιγράμματά σου είτε αναφέρονται στην φύση , είτε στον άνθρωπο ακολουθούν την νομοτέλεια ότι όλα φθείρονται , όλα πεθαίνουν.

Αυτό είναι το βασικό και κυρίαρχο βλέμμα της ποίησης. Η παρακολούθηση της φθοράς. Όμως όλα αυτά που συμβαίνουν μέσα μας είναι απόρροια των όσων συμβαίνουν εκεί έξω στη φύση. Πιστεύω ότι για να επιλύσουμε ένα οποιοδήποτε πρόβλημα που ταλανίζει τον ανθρώπινο βίο θα πρέπει να το εντάξουμε μέσα στις διαδικασίες της φύσης κι εκεί θα δούμε τον τρόπο που η φύση το αντιμετωπίζει και να το αντιγράψουμε. Η φύση είναι ο μέγιστος και αδιάψευστος δάσκαλος κι εμείς δυστυχώς οι κακοί μαθητές, που δεν μάθαμε να τιμούμε και να προστατεύουμε.



3. Ο θρήνος μετατρέπεται σε έπαινο και το σκοτάδι σε φως;





Όλα αυτά βρίσκονται μέσα στις προθέσεις του ποιήματος και διακονούνται ανάλογα με τον συναισθηματικό εμπλουτισμό και τις αντιλήψεις του δημιουργού. Οι κάθε είδους τροπές και μετατροπές είναι πάντα υψηλότατες αρετές στον λόγο. Η αρμονία είναι η ένωση των αντιθέτων και η ποίηση αποβαίνει πάντα ο καταλληλότερος καταλύτης για την ένωση αυτή.





4. Γιατί επιλέγεις αυτή την μορφή ποιητικής έκφρασης;

Δεν είναι η μόνιμη μορφή έκφρασης στην ποίησή μου, καθόσον η κύρια προτίμησή μου είναι το «κανονικό» ποίημα σε ελεύθερο στίχο και μικρό αριθμό στίχων. Ουδέποτε το ποίημά μου διεκδικεί πολλές σελίδες. Το σύντομο ποίημά μου σε μάκρος συνήθως μισής σελίδας είναι ο οδηγός μου. Το ζητούμενο για μένα είναι να προλάβω και να πω αυτό που θέλω με όσο το δυνατόν λιγότερες λέξεις. Τα μακρόπνοα ποιήματα δεν είναι για τους σημερινούς καιρούς. Ο αναγνώστης πρέπει να μπορεί να ευχαριστηθεί ένα ποιητικό βιβλίο μέσα στη διάρκεια ενός χαλαρού καφέ. Έχω γράψει ένα βιβλίο με ποιήματα στη μορφή του σονέτου, 3 βιβλία με ποιήματα χάικου και δύο βιβλία με επιγράμματα. Η μαγεία του ελάχιστου με μαγνητίζει και με προκαλεί. Κι εγώ ανταποκρίνομαι όσο καλύτερα μπορώ. Αν μπορώ.




5. Ακολουθείς κάποιο κανόνα, σε αυτή την καλλιτεχνική σου φόρμα;

Δεν υπάρχει κάποιος εμφανής κανόνας, παρά η ανάγκη έκφρασης μιας ολοκληρωμένης συγκίνησης που εγείρεται μέσα από μια αιφνίδια εικόνα ή μια ιδέα. Πολλές φορές επιτυγχάνεται αυτομάτως με την πρώτη γραφή. Άλλες φορές υπεισέρχεται στη αγωνιώδη διαδικασία του εργαστηρίου. Η συγγραφή είναι πάντα άσκηση και δοκιμασία.




 

6. Ως λογοτεχνικό είδος τα επιγράμματά σου χαρακτηρίζονται από προσωπικό

και συναισθηματικό τόνο , εντάσσονται σε μια θεματική διεύρυνση;



Βεβαίως από προσωπικό τόνο, διαφορετικά δεν θα είχε κανένα νόημα να ασχοληθεί ή να καταφύγει κανείς στη συγγραφή της ποίησης. Και βεβαίως συναισθηματικό, επειδή όλοι οι ποιητές είναι συναισθηματικοί χαρακτήρες σε βαθμό μεγαλύτερο από τον μέσο όρο των ανθρώπων. Θεματικά θα έλεγα ότι πάντα ο ποιητής στοχεύει στο ίδιο θέμα, αλλά κάθε φορά το βλέπει με διαφορετικό βλέμμα. Έχει λεχθεί από πολλούς και το έχω ενστερνισθεί και διατυπώσει πολλές φορές στο παρελθόν ότι το μόνιμο θέμα της ποίησης είναι ο θάνατος. Την πόρτα αυτού του φάσματος χτυπάει ο ποιητής με κάθε ποίημά του.









7. Τα επιγράμματα συνομιλούν με τον σύγχρονο άνθρωπο της εικονικής

πραγματικότητας;

Το κάθε ποίημα, επομένως και το επίγραμμα, δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένας καθρέφτης που καθρεφτίζει τον άνθρωπο με όλες τις μεταβολές και διαφοροποιήσεις του. Το ποίημα μας ακολουθεί παντού, για να μην πω ότι μερικές φορές μας δείχνει και τον δρόμο.

Μια συζήτηση με τον Κυπαρίσσιο, Γιώργο Μαυροειδή, με την ευκαιρία της έκδοσης του μυθιστορήματός του : "Σκοτεινή Σπάρτη"

 

Τον φίλο Γιώργο Μαυροειδή τον πρωτογνώρισα ως καθηγητή Φυσικής, λόγω των παιδιών μου,   και τον εμπιστεύτηκα, λόγω της εικοσαετούς και πλέον εμπειρίας του στον χώρο της ιδιωτικής εκπαίδευσης.  Επιπλέον μου προξένησαν ενδιαφέρον οι  παράλληλες,  σοβαρές  επαγγελματικές ενασχολήσεις του, υπεύθυνος σε επιχείρηση ελέγχου και απώθησης παρασίτων υγειονομικής σημασίας και ως σύμβουλος ακινήτων, αλλά κυρίως η αγάπη του για την γη και η φροντίδα του για την πανίδα και χλωρίδα του τόπου μας. Η συγγραφική του δραστηριότητα ήταν έκπληξη για μένα και το βιβλίο του άξιο για την παρακάτω συζήτηση:     

 

·         

1. Από την επιστήμη της Φυσικής στην λογοτεχνική συγγραφή. Πως άνοιξε αυτό το μονοπάτι ;

Η  σπουδή  στη φυσική ήταν επιλογή μου. Από πολύ μικρή ηλικία, μπορώ να ανακαλέσω στη μνήμη μου το τεράστιο ενδιαφέρον που είχα για τη φυσική πειραματική και τη φυσική ιστορία  που διδασκόμασταν στο δημοτικό. Είχα πολύ νωρίς αποφασίσει πως οι φυσικές επιστήμες ήταν  το αντικείμενο που με ενδιέφερε, από την άλλη η λογοτεχνία με είχε αιχμαλωτίσει από τότε που έμαθα ανάγνωση και παρέμεινε απόλαυση αλλά και καταφύγιο σε όλη μου τη ζωή. Δεν νομίζω ότι οι δυο τομείς ,θετικές επιστήμες και λογοτεχνία είναι τόσο ασύνδετοι κι ας φαντάζουν έτσι σε πολλούς. Η ακρίβεια και η αυστηρότητα στην μελέτη και απόδοση των εννοιών και των φαινομένων δεν στερεί, κάθε άλλο, μάλλον απαιτεί, να δίνεται χώρος στη φαντασία και το όραμα. Άλλωστε η πλειονότητα των ανθρώπων των θετικών επιστημών κάθε επιπέδου, είναι λάτρεις της λογοτεχνίας, της ιστορίας, της γλώσσας, της φιλοσοφίας, της αρχαίας γραμματείας κ.τ.λ. 

2. Λογοτεχνία, πρότυπα και αναγνώσεις .

Διάβαζα ότι έπεφτε στα χέρια μου. Είχα την τύχη να μένω δίπλα σε έναν θείο μου που είχε μια πραγματικά μεγάλη για τα δεδομένα της μικρής μας επαρχιακής πόλης  βιβλιοθήκη. Κυρίως  Έλληνες: Τερζάκη, Βενέζη , Ουράνη, Λουντέμη, Καρκαβίτσα αλλά και κάποιους κλασσικούς ξένους, Ιούλιος Βερν φυσικά, αλλά  θυμάμαι την «Ανάσταση» του Τολστόι, τον Χέρμαν Εσσε και άλλους πολλούς. Κάποια στιγμή με πήραν χαμπάρι συγγενείς και φίλοι οπότε στις γιορτές μου έφερναν βιβλία. Τα διαβάζαμε όλα τα παιδιά μανιωδώς στο σπίτι, ενίοτε βέβαια τα χρησιμοποιούσαμε ως βλήματα στους μεταξύ μας τσακωμούς οπότε δεν ήταν μόνο το διάβασμα η αιτία που σύντομα γίνονταν κουρέλια. {Πολλά μάλιστα δεν τα πολύ καταλάβαινα.  Μου έδωσε κάποιος όταν ήμουν στην πρώτη γυμνάσιου το «Πως δενόταν το ατσάλι» του Οστρόφσκι και  την «Άλωση της πόλης» του Ρανσιμαν και δυσκολεύτηκα ,δεν είχα το ιστορικό υπόβαθρο για να τα καταλάβω. Ωστόσο σιγα σιγά μπήκαν σε μια σειρά μέσα στο μυαλό μου. Δεν παρέλειπα φυσικά όλα τα κόμικς της εποχής, τα Βίπερ, τα Αρλεκιν της θείας μου, το Ρομάντζο που διάβαζα στο κουρείο της γειτονιάς… Ήμουν μανιώδης αναγνώστης και αυτών. Αργότερα στο γυμνάσιο και το  λύκειο αποτύπωνα κάθε εντύπωση από τα κείμενα της νεοελληνικής λογοτεχνίας και ύστερα έψαχνα να βρω το βιβλίο του συγγραφέα για να το διαβάσω. Στο πανεπιστήμιο πια διάβασα τους Αμερικανούς κλασσικούς , αλλά και τους Ρώσους:  Σολοχωφ, Γκορκι, Ντοστογιέφσκι, Γκογκο, Τολστοί…  Μου άρεσαν ιδιαίτερα οι Ρώσοι καθώς και ο Τζακ Λόντον με τον περιπετειώδη τρόπο γραφής του. Τώρα πια διαβάζω περισσότερο ιστορικές μελέτες και λιγότερο λογοτεχνία. 

3. Μυθιστόρημα ή ιστορική μελέτη;

Μυθιστόρημα χωρίς αμφιβολία. Το μυθιστόρημα δίνει την απαιτούμενη ελευθερία στο συγγραφέα να κινηθεί στο χώρο και το χρόνο χωρίς να είναι δέσμιος της αυστηρότητας μιας ιστορικής μελέτης. Δεν μπορεί φυσικά να γράφει άσχετα πράγματα αλλά, να εισάγει τον αναγνώστη στο κλίμα της εποχής  -όπως το φαντάζεται ο ίδιος- χωρίς να περιορίζεται από τους κανόνες μιας επιστημονικής εργασίας. Το βιβλίο «Σκοτεινή Σπάρτη» είναι χωρίς αμφιβολία ένα ιστορικό μυθιστόρημα. 

4. Η αρχαία Σπάρτη μέσα από τα μάτια των κατακτημένων Μεσσηνίων  ή μια ιστορία έρωτα, δολοπλοκίας και επανάστασης;

Όλα αυτά μαζί. Ο έρωτας δεν μπορεί να λείπει από ένα μυθιστόρημα. Είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ανθρώπινης ύπαρξης και κινητήριος δύναμη .Χωρίς τον έρωτα το μυθιστόρημα θα ήταν άνοστο. Ευτυχώς ο ίδιος ο Παυσανίας παρέχει άφθονο υλικό  οπότε δεν χρειάστηκε να αυθαιρετήσω. Η ζωή του Αριστομένη σώζεται από μία Σπαρτιάτισσα ιέρεια που είναι ερωτευμένη μαζί του, όταν συλλαμβάνεται αιχμάλωτος. Η  ίδια η ήττα τον Μεσσηνίων οφείλεται στην παράνομη ερωτική σχέση μιας Μεσσήνιας με έναν Σπαρτιάτη βουκόλο… Προσωπικά  έπρεπε μονάχα να τα εντάξω μέσα στο πνεύμα της ιστορίας μου.

 5. Μέσα από την καταγραφή των γεγονότων του δεύτερου Μεσσηνιακού πολέμου , αντικρίζουμε πολλά λαογραφικά στοιχεία και μάλιστα πλήθος σημαντικών λεπτομερειών όπως καλλιεργητικές πρακτικές, χρήση θεραπευτικών βοτάνων και ψυχοτρόπων, σπλαχνομαντεία, οιωνοσκοπία, ονειρομαντεία κ.ά. Επιδίωξη σου αυτή η ιδιαίτερη μελέτη και γιατί σε μια μυθιστορηματική γραφή;

Ζώντας στην ύπαιθρο και έχοντας την τύχη από μικρός να συναναστραφώ με ανθρώπους άντρες αλλά κυρίως γυναίκες αυθεντικούς που ζούσαν στη φύση χωρίς να ρωτούν πολλά «γιατί», μακριά από τον σημερινό ορθολογισμό που προσπαθεί να ερμηνεύσει κι εξηγήσει τα πάντα. Άνθρωποι μιας άλλης εποχής , δεν νομίζω ότι υπάρχουν πια τέτοιοι σήμερα που μάντευαν το μέλλον από τη σπάλα του αρνιού, αμπόδεναν με μάγια τα ζώα τους από την επιβουλή ζώου ή ανθρώπου, μάζευαν βοτάνια και μαντζούνια από τις ρεματιές, έστηναν ξόβεργες, πλακοπαγίδες και σουρτοθηλιές, γνώριζαν την ήρα, το παραισθησιογόνο παράσιτο των σιτηρών και το απομάκρυναν με τον αρίλογο από τον καθαρό καρπό… Όταν αργότερα διάβασα το έργα και ημέρες του Ησίοδου που ουσιαστικά δίνει οδηγίες στον αδελφό του για το πως να επιβιώνει με επιτυχία ως καλλιεργητής, μου φάνηκε η ατμόσφαιρα του έργου τόσο κοντινή και οικεία… Αργότερα ψάχνοντας πηγές για τις ανάγκες του μυθιστορήματος διάβασα μερικά πιο ξεχασμένα έργα του Ξενοφώντα π.χ τον κυνηγετικό, το περί ιππικής, εργασίες πολλών αρχαιολόγων και ιστορικών για το είδος της διατροφής, τις μεθόδους κυνηγιού, τα φυτά που καλλιεργούνταν για τροφή και ένδυση ανέτρεξα ακόμα και σε οικονομικά αρχεία της δεκαετίας του τριάντα για να δω τις αποδόσεις σε καρπό των ορεινών χωραφιών της περιοχής στην οποία ξετυλίγονται τα γεγονότα του μυθιστορήματος. Η καλλιέργεια μέχρι τη δεκαετία του 50 γινόταν με τον ησιόδειο τρόπο, δεν υπήρχαν τεχνητά λιπάσματα, τα εργαλεία ήταν χειροποίητα και φυσικά όλες οι δουλειές γίνονταν με ζώα. Θέλοντας να είμαι όσο το δυνατόν πιο ακριβής διάβασα ακόμα και απομνημονεύματα διωκόμενων-ξεκομμένων- ανταρτών που ζούσαν πραγματικά σαν τα αγρίμια κατά και μετά τη λήξη του εμφυλίου για να συλλέξω στοιχεία για την επιβίωση και τον επισιτισμό ανθρώπων που ζουν ως κυνηγημένοι στα βουνά καθώς και για να γνωρίζω το χρόνο που διαρκούσαν οι μετακινήσεις από μέρος σε μέρος (πεζή πάντα). Όλα αυτά θέλησα να τα εντάξω στο μυθιστόρημα και είναι αλήθεια ότι ίσως το παράκανα…

6. Πρόθεσή σου να κάνεις τον αναγνώστη  κοινωνό της εποχής του 7ου π.Χ. αιώνα ή θεωρείς πως παραμένει επίκαιρο το όποιο μήνυμα αποκομίζει κανείς διαβάζοντας το βιβλίο σου ;

Τα προβλήματα των ανθρώπων δεν αλλάζουν στην πορεία της ιστορίας ,αλλάζουν μόνο τα μέσα . Μιλάμε για μια εποχή που η Γη και τα ζωικό κεφάλαιο καθορίζουν την οικονομική ισχύ των ανθρώπων. Η εξουσία είναι κληρονομική και την ασκούν οι ευγενείς γαιοκτήμονες ενώ γύρω από αυτούς φυτοζωούν οι μικροκαλλιεργητές που πασχίζουν να επιβιώσουν με τους μικρούς κλήρους τους καθώς και οι τεχνίτες. Στις πόλεις κράτη ξεσπούν αναταραχές και Τύραννοι εμφανίζονται ως διεκδικητές της εξουσίας χρησιμοποιώντας την οργή του λαού. Η ανάπτυξη της τεχνολογίας και του εμπορίου φέρνει στην επιφάνεια μια άλλη τάξη αυτή των εμπόρων που πλουτίζουν με το εμπόριο και τα θαλάσσια ταξίδια διεκδικώντας και αυτοί μερίδιο στην εξουσία. Δεν μου φαίνονται και τόσο μακρινά όλα αυτά…

 7. Προσδοκίες μέσα από την λογοτεχνική συγγραφή.

Προσδοκίες ; Είναι  νωρίς ακόμα. Προς  ώρας απολαμβάνω την έκδοση της πρώτης συγγραφικής μου προσπάθειας και χαίρομαι γιατί τα μηνύματα από τους αναγνώστες είναι ενθαρρυντικά. Φυσικά έχω σκοπό να συνεχίσω να γράφω και ελπίζω σύντομα να παρουσιάσω και άλλα πράγματα που τριγυρίζουν στο μυαλό μου.

Μια συζήτηση με τον ποιητή Άγγελο Καλογερόπουλο , με την ευκαιρία του νέου βιβλίου του : " Θέρος , τρύγος , πόλεμος "

 

Τον Άγγελο τον γνωρίζω χρόνια , είναι φίλος αγαπητός. Κατά βάση ποιητής , αλλά και μουσικός και πεζογράφος . Ανήσυχο πνεύμα που μας έχει χαρίσει όμορφα βιβλία , γνήσια ακούσματα και πολλά μα πάρα πολλά πεζά . Τελευταίο βιβλίο του  το : "Θέρος , τρύγος , πόλεμος " , από τις εκδόσεις Εν πλω , Αθήνα 2024. Πρόκειται για μια ακολουθία ποιημάτων και τραγουδιών (όλη η δουλειά παρουσιάζεται στην πλατφόρμα : https://distrokid.com.) Είναι ένα εξαιρετικό αποτέλεσμα και νομίζω ότι ο ίδιος ο συγγραφέας μπορεί να μας την παρουσιάσει καλύτερα, μέσα από τις απαντήσεις του, στην παρακάτω συνέντευξη. Απολαύστε τον ....  

Γιατί «Θέρος‒Τρύγος‒Πόλεμος»;

Πρόκειται για μια λαϊκή έκφραση: στη δύσκολη στιγμή σηκώνουμε τας μανίκια κι όλοι μαζί πολεμάμε για τον κοινό σκοπό. Στην περίπτωση αυτού του βιβλίου, η πρώτη ενότητα των ποιημάτων («θέρος») έχει ως θέμα της το καλοκαίρι, τον έρωτα, τις διακοπές και την ευζωΐα που υπήρξαν το όραμα μιας γενιάς. Της γενιάς της εσωτερικής μετανάστευσης.  Η γενιά που εγκατέλειπε, στη δεκαετία του 60 και του 70 κυρίως, την επαρχία και αναζητούσε μια πιο καλή και πιο ελεύθερη ζωή στα αστικά κέντρα. Οι διακοπές και η ευζωΐα ήταν ο τρόπος της να γευτεί τον σύγχρονο κόσμο, να ξεφύγει από τους κλειστούς ορίζοντες του επαρχιωτισμού, να χαρεί αλλά και να απογοητευτεί.

Η δεύτερη ενότητα («τρύγος») έχει να κάνει με τον κόσμο που παρέλαβε αυτή η γενιά, έναν κόσμο μιας νοσηρής θρησκευτικότητας, πολιτικών διχασμών, τα τραύματα του εμφυλίου, τους πολιτικούς αγώνες που κατέληξαν σε μια ατομιστική ασωτεία και που οδήγησαν σε μια δανεική ευμάρεια και μεγάλα μαύρα τζιπ που θύμιζαν … νεκροφόρες.

Η τρίτη ενότητα («πόλεμος») έχει να κάνει με όσα προβλήματα έχει μπροστά της αυτή η γενιά της εσωτερικής μετανάστευσης και τα κληροδοτεί στην νεότερη γενιά: την απώλεια του εσωτερικού της κόσμου και τη βίωση μιας διαρκούς απειλής η οποία βρήκε την προσωποποίησή της στην μουσουλμανική βία και στην μεταναστευτική εισβολή. Προσεγγίζει τον κόσμο μέσα από γενικές και αφηρημένες έννοιες, χωρίς να συναντάται με το πρόσωπο του διπλανού, του πλησίον, του οικείου και του ξένου. Ο ξένος που είναι απέναντἰ μας, ο ένας, ο συγκεκριμένος, δεν είναι ούτε απειλή ούτε κίνδυνος, είναι ένας καθρέφτης που φανερώνει πτυχές του εαυτού μας.

Και γιατί Ακολουθία ποιημάτων και τραγουδιών;

Η λέξη «ακολουθία», ακόμα και στην εκκλησιαστική υμνογραφία, σημαίνει «σειρά». Κι είναι μια σειρά διαφόρων μορφών (ψαλμών, ωδών, ευχών που απαγγέλλονται ή ψάλλονται) οι οποίες  συγκροτούν ένα όλο. Η πρώτη φορά που με απασχόλησε συνειδητά η μορφή μιας ποιητικής και μουσικής ταυτόχρονα «σύνθεσης» ήταν την εποχή που έγραφα το «Σύρραμμα». Τότε συγκρότησα ένα σύνολο από κομμάτια που θα μπορούσαν να σταθούν και αυτόνομα κι ήταν σα να τα συρράπτει κανείς σε ένα ενιαίο έργο (εξ ου και «σύρραμμα», λέξη που τη συνάντησα σε εφημερίδα του 19^ου αιώνα).Έτσι έχουμε ένα αποτέλεσμα, «αρχιτεκτονικά» διαρθρωμένο, όπου το κάθε μέρος αποτελείται από τέσσερα ποιήματα, ένα τραγούδι, τρία χορικά κι ένα ανάγνωσμα. Στην ίδια δομή, περίπου, ακολούθησαν τα Αργά Μαθήματα, αλλά και η Ανακομιδή και το Θέρος, τρύγος, πόλεμος. Με συγκίνηση, ανέσυρα πρόσφατα από κάποιο ξεχασμένο συρτάρι ένα νεανικό μου έργο (ανέκδοτο με τίτλο «Αλαγούδης» ‒ το λαϊκο όνομα της Διονυσιάδας πηγής στη γενέτειρά μου Κυπαρισσία) που είχε ακριβώς την ίδια δομή.

Αισθάνεσαι περισσότερο ποιητής ή τραγουδοποιός;

Ούτε το ένα ούτε το άλλο. Γράφω ποιήματα και τραγούδια. Διακονώ, και μέσα από τις σελίδες του περιοδικού ΤΟ ΚΟΙΝΟΝ τῶν ὡραίων τεχνῶν, την ματιά εκείνη που θέλει τις τέχνες συγκοινωνούντα δοχεία με τελική κατάληξη την όντως πνευματική ζωή. Διαπιστώνω την έκπληξη που δημιουργεί αυτή η ματιά στις λιγοστές κριτικές που γράφτηκαν γι’αυτό το βιβλίο. Τόσο για τα ποιήματα όσο και για τα τραγούδια. Και κυρίως για την εσωτερική τους σχέση. Μάλιστα, στο βιβλίο αυτό υπάρχουν και κάποιες σκηνοθετικές, θα έλεγα, οδηγίες στην περίπτωση που το όλο δημιούργημα παρουσιαστεί με τη μορφή ενός βίντεο. Η τέχνη του λόγου εκφράζεται πολλαχῶς: από τον μοναχικό σιωπηλό αναγνώστη ή τον σιωπηλό ακροατή στο μοναχικό γραφείο, στους χώρους κοινωνικής συνάθροισης με τη μορφή παρουσιάσεων ή προβολής βίντεο. Η ποίηση γράφεται όχι μόνο για να διαβάζεται αλλά και για να ακούγεται και το τραγούδι όχι μόνο για να ακούγεται αλλά και για να διαβάζεται. Και τα δύο μαζί μπορούμε να τα βλέπουμε κιόλας. Η τέχνη πρέπει να ξυπνάει όλες τις αισθήσεις.

Ποια είναι η εσωτερική σχέση των τραγουδιών και των ποιημάτων;

Ξεκινάμε με ένα ερωτικό, νεανικό τραγούδι μου, το «Αισθηματάκια θερινά» που μιλάει για μια ερωτική αποτυχία για να μπούμε στην ενότητα «Θέρος» όπου οι διακοπές, ο έρωτας, η ευζωΐα παρουσιάζονται σαν το αδιέξοδο όραμα μιας γενιάς. Κι έρχονται οι «Διακοπές» στηριγμένες στις πρώτες νότες του satisfaction και σε ρεμπέτικα μοτίβα του Βαμβακάρη να δουν σκωπτικά το αδιέξοδο αυτό και να μας καλέσουν να πάρουμε τα βουνά! Ο «τεμπέλης» σκιαγραφεί το πρόσωπο του νεοέλληνα όπως προέκυψε από τις πρόσφατες ιστορικές μας περιπέτειες. Ενώ ο «Μετανάστης στα Πατήσια» έρχεται να μας θυμίσει ότι ο εχθρός μας στην ενότητα «Πόλεμος» δεν είναι ο ξένος αλλά ο ίδιος μας ο εαυτός. Είναι άλλο οι ξένοι κι άλλο ο ξένος. Ο ξένος είναι καθρέφτης του εαυτού που κρύβουμε. Αυτή η βαθύτερη ενότητα των ανθρώπων που μας οδηγεί στην πνευματική οδό της «γραμμής του ορίζοντος» του τελευταίου κειμένου της συλλογής, επισφραγίζεται με τον «Δεκαπενταύγουστο», ένα τραγούδι που μιλά για αυτή τη λιτανεία του καλοκαιριού που γκρεμίζει τα τείχη αυτού του ρηχού και γυαλιστερού κόσμου για να μας φανερώσει τον «άνω βυθὀ».

Γίνεσαι σε κάποια σημεία αιχμηρός και οξύς, πράγμα που δεν το συνηθίζεις στα γραπτά σου.

Προέκυψε αυθορμήτως όταν ήρθε η ώρα να μιλήσω για τον εαυτό μου. Κρατάμε στα χέρια μας, εμείς της γενιάς της εσωτερικής μετανάστευσης που αυτοπροσδιοριζόμαστε ως ορθόδοξοι χριστιανοί, έναν θησαυρό κι αυτό που παραδίδουμε στις νεότερες γενιές είναι η απώλεια του εσωτερικού μας κόσμου και η …αποκάλυψη μιας διαρκούς απειλής που προέρχεται από τα σκοτεινά κέντρα που εξαπολύουν μουσουλμάνους, ιούς, ομοφυλόφιλους ή ρομπότ με σκοπό να διαλύσουν την ελληνορθοδοξία μας! Προσεγγίζουμε τον κόσμο μέσα από αφηρημένες έννοιες και δεν συναντιόμαστε με το συγκεκριμένο πρόσωπο του πλησίον. Γι’ αυτό «δεν είδε πρόσωπο Θεοῦ κανεὶς στὸ πρόσωπό μας». Γιατί αντί για την αγάπη που μας μαθαίνει την αλήθεια κι αυτή με τη σειρά της μας ελευθερώνει, συρρικνώσαμε την παράδοση αυτή σε μια φαρισαϊκού τύπου εθνικοθρησκευτική ιδεολογία ή σε μια ανώδυνη και χλιαρή θεολογικούρα που συνομιλεί τάχα με τον σύγχρονο κόσμο αλλά τα έχει πάντα καλά με την εξουσία. Όχι οι άλλοι. Ο καθένας από μας ξεχωριστά. Και «πρώτος και καλύτερος» εγώ!

Ένα καράβι με σημαία ελληνική

 

Ταξιδεύοντας με «Ένα καράβι με σημαία ελληνική», που ενώ όλα δείχνουν πως πρέπει να το εγκαταλείψουμε, εμείς επιμένουμε. Σεργιανάμε στο αστικό τοπίο, διαδηλώνουμε στους δρόμους, κυνηγάμε δράκους στα ψηλά βουνά και αλλόκοτα ψάρια σε σμαραγδένιους βυθούς. Απογειωνόμαστε "Ιπτάμενα και Ανεξέλεγκτα" και κάνουμε βουτιές σε κόλπους με καλοκαιρινά ηλιοβασιλέματα. Μα πάνω απ' όλα, "Στο φορτηγό με την Ελπίδα" ονειρευόμαστε. 

Περιεχόμενα: Έτοιμοι για το ταξίδι Βουτιά στον Κυπαρισσιακό Μια κόκκινη ημισέληνος στο Ναβαρίνο Θησαυρός στην αρχαία Ιθώμη Ηλιοβασιλέματα Γυμνός βασιλιάς στα Πετράλωνα Συνάθροιση Ρομά στην είσοδο του Νοσοκομείου ΚΑΤ Περίπατος με αρχαϊκά χρώματα Στο Κουκάκι Με κατεύθυνση την "Εδέμ" Στην πλατεία Σήματα Μορς κοντά στο μεγάλο λιμάνι Στη στάση του τρόλεϊ Στις Σεϋχέλλες Ψυχοσάββατο στην Ανθούπολη Για "Αγίων Αγγέλων" Ένα καράβι με σημαία ελληνική Κυκλάδες Κρασί γλυκό Malvasia Ξυλορακέτες στο Διακοπτό Ιπτάμενος και ανεξέλεγκτος Απότομη προσγείωση Φωτιές στην Κερατέα Με κατεύθυνση προς Βορρά Το "γέρικο βουνό" Εκδρομή στη Χαλκιδική με την υπηρεσία Με το μπλε τουριστικό λεωφορείο για Κομοτηνή Εξόρμηση για ψαροντούφεκο Καπιταλιστής στον Αλφειό Στο τέλος της γραμμής Στον ΟΑΕΔ Στο σπίτι του Κόλλια Στα ταμπούρια Στο φορτηγό με την ελπίδα

https://s22.gr/products/nefeli-magriplis-karavi

https://www.protoporia.gr/magriplis-dimitrios-ena-karavi-me-simaia-elliniki-9789605043698.html

https://www.politeianet.gr/books/9789605043698-magriplis-dimitris-adamis-fotis-nefeli-ena-karabi-me-simaia-elliniki-366485

https://diastixo.gr/neeskiklofories/ellinikipezografia/22604-ena-karavi-me-simaia-elliniki

https://www.e-shop.gr/ena-karabi-me-simaia-elliniki-p-BKS.0231043

https://tempo24.news/eidisi/485374/vivlioparoysiasi-ena-karavi-me-simaia-elliniki-toy-dimitri-magripli

Ο ποιητής, Ηλίας Κεφάλας, για το βιβλίο : "Ένα καράβι με σημαία ελληνική"  

Ο ποιητής και συγγραφέας, Άγγελος Καλογερόπουλος, για το βιβλίο: "Ένα καράβι με σημαία ελληνική" 

 Ο αγαπητός φίλος ποιητής , Γιώργος Βέης , για το βιβλίο : "Ένα καράβι με σημαία ελληνική", Νεφέλη Εκδόσεις

Ο αγαπητός φίλος συγγραφέας Χατζημωυσιάδης Παναγιώτης , για το βιβλίο "Ένα καράβι με σημαία ελληνική", Νεφέλη Εκδόσεις :

https://fb.watch/tlZG4hh3Ba/

Ο αγαπητός φίλος, ποιητής, Σωτήρης Κακίσης, για το βιβλίο : "Ένα καράβι με σημαία ελληνική", Νεφέλη Εκδόσεις : 

https://fb.watch/tl-p6r1YxQ/

Μη μαζεύεις μου λες…

 

Όλο παραπονιέσαι πως κουράζεσαι. Πως δεν αντέχεις τον κόσμο τον πολύ και τα γούστα του και κάθε χρόνο αφαιρούμε σερβίτσια από το γιορτινό τραπέζι. Δεν έχω λόγια και νοιώθω το δίκιο σου. Ο κάθε ένας με τις ορέξεις του. Κουμάντο δεν γίνεται να κάνει κανείς και οι προετοιμασίες πολλές. Να φύγουν όλοι με ένα χαμόγελο και να το νοιώσουν πως είμαστε γύρω από τράπεζα και σε χαρά. Δύσκολα πράματα και η λίστα μικραίνει. Αλλάζουμε θέσεις και πάλι γκρινιάζουμε. Πολλοί λέμε και αφαιρούμε ξανά. Να μείνουμε τόσοι, όσους χωρά η αγάπη μας και οι άλλοι να πάνε αλλού. Μεγάλη η αγκαλιά , μεγάλη κι η παρέα, μα με τα χρόνια μικραίνει και η σιωπή καταχτάει το χώρο.

Θα στρώσουμε όμως και φέτος γιορτή και θα κάνουμε. Απλώνω το πιο όμορφο και καθαρό τραπεζομάντιλο και βάζω στην μέση τον άρτο. Μοιράζω τα πιάτα  και αριθμώ. Ονοματίζω τις θέσεις και σκέφτομαι που είναι καλύτερα να κάτσει ο Γιάννης. Εκεί στην θέση του πατέρα που έφυγε και δίπλα του όλοι σαν ένας τροχός που ακούγεται, στο κύλισμά του, στο μονοπάτι του χρόνου. Κοιμήθηκε  όμως και αυτός και μετράω ξανά και συγχύζομαι. Θα πρέπει να βγάλω επιπλέον τους άνοστους. Μαζί τους τραβάω καρέκλες, κάνω παιχνίδι και όλο και πιο ευρύχωρη η σάλα. Ανάβω το φως. Το κάνω ξανά και ξανά. Κάθε φορά και μια θέση κενή. Έφυγε η μάννα, ο θείος δεν θα έρθει, η θεία απούσα και αυτή , ο κύριος Τάκης ασθενεί , η Μαρίκα χάθηκε, ο Σπύρος θα μείνει στα ξένα, η Κατερίνα στον μύθο της  και η Ευανθία γέρασε και τα πόδια της δεν την κρατάνε. Τα παιδιά λείπουν, πετάνε στον κόσμο τους και είπαν του χρόνου…

Για κάτσε να δούμε. Πολλές απουσίες εφέτος και αν βάλω και  τις διαθέσεις μας, θα μείνει φαί αρκετό και για άλλους. Μην φτιάχνεις σου λέω, θα πάει χαμένο. Εσύ εκεί να ταΐσουμε κάδους. Φταίνε και οι συνταγές. Όλες ορίζουν μεγάλες ποσότητες.  Για να πετύχουν απαιτούν μεγάλη παρέα. Άντε στις μέρες μας να ψάχνεις για σύνολο. Κανένα ζευγάρι και αν. Εγώ και Εγώ στην καλύτερη.    Αυτό χορταίνει με ιδέες και βάσανα. Δεν θέλει ποσότητες και λιχουδιές, δεν θέλει τον οίνο που ευφραίνει καρδία, έχει ζαλάδες και κλάματα, φωνές και αντάρα , βρισιές και αναστεναγμούς. Μην βάζεις λοιπόν περισσεύματα.

Εσύ επιμένεις και αγχώνεσαι, ιδρώνεις , διορθώνεις και αφήνεσαι σε μακρινό ταξίδι των αισθήσεων. Είμαστε έτοιμοι. Ανοίξαμε την πόρτα και κάτσαμε. Με κοιτάς και γλυκά με μαλώνεις. «Μη μαζεύεις μου λες , άστα επάνω. Μην αδειάζεις τον τόπο και την καρδιά σου».

Σε άκουσα. Ανοίγω την πόρτα διάπλατα και να σου φωνές και αγκάλιασμα, να  σου μορφές πολλές στο αντάμωμα. Όλοι εδώ και η τράπεζα πλήρης, γονείς, παιδιά και όλο το σόι. Φίλοι, γνωστοί ακόμη και ξένοι. Ένα  παιδί μοιράζει ψωμί και σερβίρει τον οίνο. Σήμερα, θα πιουν και οι πεθαμένοι μας.    

το μικροδιήγημα δημοσιεύτηκε αρχικά στο περιοδικό "Αντίφωνο"(σελίδα Αντιφωνικά 24 / 3/ 24) https://antifono.gr/author/magriplis/ 

πίνακας : Τάσος Αλεβίζος - Χωριάτικος γάμος 

Δ. Μαγριπλής : Η μυθολογία μιας μουσικής μπάντας , μέσα από την πέννα της Κρίστης Στασινοπούλου. Μια συνομιλία με την συγγραφέα.

 

Την Κρίστη Στασινοπούλου και τον Στάθη Καλυβιώτη τους γνωρίζω από την δεκαετία του ’80. Προσωπικά τον Στάθη τον παρακολουθώ από τα μαθητικά μας χρόνια και τους «Ανυπόφορους» μια πανκ μουσική μπάντα, που την αγαπήσαμε και την ακολουθήσαμε στις συναυλίες της. Το ίδιο παρακολούθησα άλλοτε δια ζώσης και πάντα ως θερμός ακροατής το σχήμα που ταίριαξε με την ξεχωριστή Κρίστη Στασινοπούλου και σημάδεψε τα  μουσικά δρώμενα της εγχώριας αλλά και της διεθνούς μουσικής σκηνής. Σε αυτό το πολυπολιτισμικό  στερέωμα  γράφουν μια λαμπρή καριέρα , αφήνοντας το δικό τους αποτύπωμά, μια μουσική υπογραφή που ξεσηκώνει το κοινό σε όλες τις γωνιές του πλανήτη, εκπροσωπώντας το ελληνικό που γίνεται  παγκόσμιο, με ήχους και στίχους σύγχρονους και παράλληλα τόσο παραδοσιακούς που αγγίζουν τις ρίζες,  αλλά και τις καρδιές μας. Ένα μεγάλο κομμάτι αυτής της διαδρομής καταγράφει η Κρίστη Στασινοπούλου στο βιβλίο της «Ημερολόγια On the Road » που εκδόθηκε στην Πάτρα από τις εκδόσεις “Opportuna”, το 2023. Αυτό ήταν η αφορμή για μια συνομιλία με την συγγραφέα που φυσικά την μεταφέρω εδώ αυτούσια :   

 

 

Ανατολή ή Δύση Κρίστη; Έχει η μουσική σας ταυτότητα;

 

Ταυτότητα δεν έχει η μουσική μας, έχει όμως το δικό της αποτύπωμα. Είναι το αποτύπωμα των διαφορετικών μουσικών επιρροών που έχουμε δεχτεί και δεχόμαστε, όσοι γεννηθήκαμε, μεγαλώσαμε και ζούμε ακριβώς ανάμεσα στην Ανατολή και τη Δύση. Δύσκολο γεωπολιτικά… Μοναδικό και πολύ ενδιαφέρον, πολιτισμικά!

 

Θεατρικό ελεύθερο δράμα ή στημένη παρουσία μια μπάντας στην σκηνή;

 

Ανάλογα τη μέρα… απαντά η Ειλικρίνεια. Άλλες μέρες, ναι, πρόκειται για ένα ελεύθερο, όχι θεατρικό, αλλά αληθινό δράμα που εξελίσσεται πάνω στη σκηνή και φέρνει την Κάθαρση. Κάποιες φορές ωστόσο, μπορεί και να πρόκειται απλά για τη στημένη παρουσία μιας μπάντας πάνω στη σκηνή, ώστε να βγει το αναγκαίο νυχτοκάματο. Τυχερός ο ακροατής/θεατής που πετυχαίνει τη πρώτη περίπτωση. Συμβαίνει όμως συχνά, ο ίδιος ο ακροατής/θεατής, με τη συμμετοχή και τον συντονισμό της συγκίνησής του, να μεταμορφώσει μαγικά τη διάθεση των μουσικών εκεί πάνω και να οδηγήσει και τους ίδιους και το κοινό σε ένα ακόμα αληθινό, δημιουργικό δράμα και στην πολυπόθητη Κάθαρση.

 

Κρίστη Στασινοπούλου και Στάθης Καλυβιώτης. Συνάντηση μουσική που γεννά το ιδιαίτερο ύφος και ήχο σας. Έτσι ξεκινάει ο "δρόμος";

 

Ναι. Έτσι ξεκίνησε το 1989 ο μακρύς και όμορφος κοινός μας δρόμος με τον Στάθη. Ο «δρόμος» των μουσικών μας περιοδειών και οι ημερολογιακές αφηγήσεις μου στο βιβλίο ξεκινούν περίπου το 1998, 2000 και φτάνουν μέχρι το 2020, λίγο πριν κλειστούμε σπίτια μας εξ αιτίας της πανδημίας.

 

Τοπία , τόποι, άνθρωποι, μουσική, περιοδείες, μαγικό χαλί το βιβλίο σου. Που μας ταξιδεύει;

 

Από το, απέραντης έκτασης, μουσικό φεστιβάλ του Γουίνιπεγκ στη Μανιτόμπα του Καναδά, το Διεθνές Τζαζ Φεστιβάλ του Μόντρεαλ στο
Κεμπέκ, το καλοκαιρινό  Σάμερ Στέιτζ Φέστιβαλ στο Σέντραλ Παρκ της Νέα Υόρκης, το Κένεντι Σέντερ της Ουάσινγκτον, μέχρι το νότιο ημισφαίριο, στα πολιτιστικά κέντρα άγνωστων μεγαλουπόλεων της Βραζιλίας, αλλά και στις πλατείες χωριών στη μέση του πουθενά της
απέραντης χώρας, σε πολιτιστικές συναυλίες σαν τις δικές μας των Δήμων, με παιδάκια να τρέχουν γύρω μας. Από την εξωτική Σάντα Κρουζ της Τενερίφης,  κάτι ανάμεσα σε Ισπανία και Αφρική, μέχρι τα γκρίζα βιομηχανικά λιμάνια της Βόρειας θάλασσας, μπροστά σε ανέκφραστο κοινό, που… δεν μπορείς να καταλάβεις αν τού αρέσεις ή όχι, μέχρι που ξαφνικά, στο τέλος του λάιβ …ξεσπούν σε κλάματα με λυγμούς και δεν σ’ αφήνουν να φύγεις. Από τις πολύχρωμες, μικρές σκηνές των επαρχιακών πόλεων της Ιβηρικής χερσονήσου, μέχρι τα μαύρα, αντεργκράουντ  κλαμπάκια λαμπερών, ευρωπαϊκών μεγαλουπόλεων και πιο πέρα ακόμα, μέχρι το πονεμένο Ερεβάν της Αρμενίας, κάτω από το μονίμως χιονισμένο Αραράτ. Από τις αγαπημένες μας αμμουδιές της Ανάφης, μέχρι τις απέραντες, αμμουδερές παλίρροιες και τα παραθαλάσσια χιπο-λαϊβάδικα της Γκόα. Με αεροπλάνα και βανάκια… «και με τους φίλους τους παλιούς», δηλαδή με τη μπάντα μας και τα πολλά και βαριά, ηλεκτρικά, ηλεκτρονικά, αλλά και παραδοσιακά, μουσικά μας όργανα.

 

Μας ταξιδεύεις με την μουσική αλλά και με την συγγραφή σου. Τι μαγεύει εσένα περισσότερο;

 

Και τα δυο μαζί φέρνουν μέσα μου μια πάλη, αλλά και μιαν αρμονία. Είναι σαν μια ζυγαριά ανάμεσα στην κοινωνικότητα και τον μοναχισμό, που προσπαθώ να την κρατώ στα ίσα της.

 

Εκδόσεις Opportuna στην Πάτρα. Εντυπώσεις από αυτό το ταξίδι συγγραφής και έκδοσης.

 

Τις εκδόσεις opportuna τίς ήξερα από την πολύ ωραία έκδοση με τα Άπαντα του Κουτρουμπούση. Κι έτσι χάρηκα πολύ, όταν μού ήρθε ένα μήνυμα από την Μαρία Κατεργάρη, που δεν την γνώριζα ακόμα, ότι ενδιαφέρονταν από τις εκδόσεις αυτές, να κυκλοφορήσουν ξανά το Επτά Φορές στην Αμοργό ή, κάτι καινούργιο μου, αν είχα κάτι έτοιμο. Είχα πριν κάνα δυο μήνες τελειώσει τα Ημερολόγια On the Road.  Τους άρεσε, τους άρεσαν και τα μολυβένια μου σκιτσάκια -μέρος κι αυτά των ταξιδιωτικών περιγραφών μου- και προχωρήσαμε. Με την επιμέλεια και με δυο τρεις σωστές συμβουλές του Νίκου Παπαχριστόπουλου, έστησαν μια πολύ καλαίσθητη και εύχρηστη για τον αναγνώστη έκδοση. Έφτιαξε και ο γραφίστας συνεργάτης τους, Κωνσταντίνος Καταγάς ένα φευγάτο, αλλά και ακριβές του περιεχομένου, εξώφυλλο-οπισθόφυλλο και είμαι πολύ ευχαριστημένη που το Ημερολόγια On the Road βγήκε έτσι απλά και εύκολα, από τις εκδόσεις opportuna, που τις νιώθω πλέον σαν σπίτι μου. Είναι και που αγαπώ τη Πάτρα και τα ψηλά βουνά της Αρκαδίας πίσω της και μ’ αρέσει πολύ, που το βιβλίο μου ξεκίνησε από κει το ταξίδι του...

 

 

Κρίστη Στασινοπούλου : Ηθοποιός, συγγραφέας, σκιτσογράφος, μουσικός . Τι επικρατεί τελικά ;

 

Ηθοποιός δεν είμαι, ούτε ήθελα ποτέ να γίνω.  Και τι ήθος να ποιούσα; Μεγάλο το ερώτημα. Συγγραφέας… πέφτει κάπως υπερβολικό για μένα. Σκιτσογράφος… πολύ μου αρέσει. Να είχα πάει και σε καμιά σχολή σχεδίου, θα μού ήταν πιο εύκολο. Μουσικός και τραγουδίστρια… αυτό είμαι μια ζωή, αλλά προσπαθώ να την βγάλω πια από πάνω μου αυτή τη ταμπέλα. Μ΄ αρέσει πλέον να βλέπω τον εαυτό μου απλά ως περιπατήτρια, παρατηρούσα και καταγράφουσα. Γι’ αυτό και προσδοκώ …ωραίους περίπατους στην ανοιξιάτικη φύση της Τριφυλίας και στους υπέροχους, ασημένιους ελαιώνες της.

 

Χρώμα και λόγος

 

Χρώμα και λόγος
Αγγελική Κοκονάκη: Προσκυνηματική έξοδος. Δημήτρης Γ. Μαγριπλής: Στα τέταρτα του χρόνου

Δημήτρης Γ. Μαγριπλής
ζωγραφική: Αγγελική Κοκονάκη

Σταμούλης Αντ., 2010
96 σελ.
ISBN 978-960-6887-33-8










Η συνεργασία με ένα εικαστικό αποτέλεσε για μένα μια πρόκληση, όχι μόνο για το τελικό αποτέλεσμα, μα για τη διαδρομή και την επικοινωνία με ένα μονοπάτι της ανθρώπινης φαντασίας που δύσκολα θα έλεγα το κατέχω και φυσικά το κρίνω. Η επικοινωνιακή δυνατότητα όμως, που μας έδωσε η έκδοση της πρώτης λογοτεχνικής μου απόπειρας, με οδήγησε να καταλήξω ότι είτε μέσα από το χρώμα, είτε μέσα από τον ποιητικό ή λογοτεχνικό λόγο γενικότερα, μπορούμε, όπως τονίζει και η Αγγελική Κοκονάκη, να μιλήσουμε για κάτι που φαντάζει ορθολογικά αδύνατο. Πόσο μάλλον όταν ο όποιος βιωματικός δρόμος, μέσα από την τέχνη, καταλήγει σε συγγενικές ονειρικές προτυπώσεις. Τότε επέρχεται η έκπληξη.

Έτσι το «Στα τέταρτα του χρόνου», μια αυτοτελή ποιητική απόπειρα, εντάσσεται στην «Προσκυνηματική έξοδο» της φίλης ζωγράφου. Νομίζω ισότιμα και εξίσου εναγώνια στη πρόθεσή τους να βοηθήσουν σε μια υποκειμενική προσπάθεια προσδιορισμού του εαυτού και της σχέσης μας με τις ενέργειες της φύσης . Αφού περί της ουσίας, θα ήταν νομίζω υπόθεση μιας ορθολογικής καθαρά μορφής, λίγο ασυμβίβαστο με το διάλογο που κανονάρχησε αυτή
τη δουλειά.
Η προσπάθεια καταστολής του χρόνου δια της αιχμαλωσίας του θύμισε, τουλάχιστον από τη μεριά μου, περισσότερο ένα φωτογραφικό στιγμιότυπο , ή μια αντανάκλαση της φυσικής ομορφιάς στον εσωτερικό μου καθρέφτη . Κυριολεκτικά προσπάθησα να συλλάβω μια σκηνή από το φυσικό περιβάλλον , αντιπροσωπευτική μιας από τις τέσσερις εποχές και με τη πειθαρχία του γνώριμου σχήματος των 5 – 7 – 5 συλλαβών (Haiku), να το αποδώσω με το
στάλαγμα μιας μοναδικής νότας, αστραπιαία. Πρόκειται για την χωρίς βία χάραξη μιας μονοκονδυλιάς.
Δεν ξέρω αν το αποτέλεσμα μετά την καταγραφή του επιβίωσε ποιητικά, ιδιαίτερα μετά την παρέλευση της ιστορικά πρώτης συγκίνησης αλλά είμαι βέβαιος πως απέδωσε επι-κοινωνία με την εικαστικό που επιμελείται αυτής της εκδοτικής προσπάθειας.
Σίγουρα δεν ταυτιστήκαμε, άλλωστε αυτό δεν είναι επιζητούμενο, μα στο πλαίσιο της πειθαρχίας ενός διαλόγου, στην υπακοή της σειράς, στην αντίστοιχη προσπάθεια αφαίρεσης καρποφόρησε μια γλυπτική του λόγου και της εικόνας. Παράλληλα εκφράστηκε μια ικεσία στις δυνάμεις της φύσης σε όλα τα επίπεδα, στην περιφρονημένη της ιερότητα και στην αγωνία του τέλους της, όπως διαδίδεται. Τόσο το «Στα τέταρτα του χρόνου» όσο και η «Προσκυνηματική έξοδος» είναι μια αποκρυπτογράφηση, αποκάλυψη ψυχικών κεφαλαίων, μέσα από τη διαπίστωση ότι ο άνθρωπος είναι αναπόσπαστο στοιχείο της φύσης και μάλιστα λόγω ικανοτήτων έχει την υποχρέωση να ζει σε απόλυτη αρμονία μαζί της.
Όπως και στην κηπουρική, πράγμα οικείο και ιδιαίτερα αρεστό για μένα, αφήσαμε το τελικό άγγιγμα. Έτσι ο κήπος όσο κι αν φαίνεται ατελείωτος, δεν είναι παρατημένος. Αντίθετα δηλώνει το απόρρητο, το κρυφό, την αλήθεια. Αυτό είναι υπόθεση υποκειμενικής τραγικότητας στο δρόμο για την όποια υπαρξιακή προσωπική απάντηση.
Ο αναγνώστης λοιπόν ας συμπληρώσει μόνος του το λόγο, την εικόνα ή τον κήπο, ανάλογα με τις δικές του αρετές και διαθέσεις.
Φθινόπωρο του 2008
Δρ. Μαγριπλής Δημήτριος

Τόπος εξορίας

(ο πατέρας μου Γιώργος Ι. Μαγριπλής - καπετάν Φώτης της Εθνικής αντίστασης - ΕΛΑΣ, το 1947 στην Μακρόνησο )

Το καράβι πιάνει λιμάνι. Μακρόνησος. Η μπουκαπόρτα ανοίγει με θόρυβο. Ο κόσμος βγαίνει χαρωπά και ανηφορίζει προς το διοικητήριο. Στέκομαι με τον πατέρα μου και κοιτάμε.
-Τον βλέπεις αυτό τον δρόμο;
-Ναι.
-Από εδώ και από εκεί υπήρχαν αλφαμήτες με κάτι τεράστια ρόπαλα. Έβγαινες και έπρεπε να ανέβεις μέσα σε βρισιές και φωνές οργής. Το ξύλο έπεφτε σωρηδόν. Οι περισσότεροι έπεφταν κάτω προτού φτάσουν στο τέλος.
-Εσύ ανέβηκες;
-Ανέβηκα.
-Και αυτή και την ανηφόρα της ζωής, του είπα και τον αγκάλιασα.
-Πάμε;
-Θα πας μόνος σου πια και θα τα πούμε μετά. Θα σε περιμένω.
Κοιτούσα την ανηφόρα με τρόμο. Ψηλά, στο βάθος, το διοικητήριο και δίπλα μια ανοιχτή εκκλησία. Τα αγριοκάτσικα έκαναν βόλτες στο ιερό.
Ξεκίνησα με βάρος στο στήθος, κάθε ανάσα και λυγμός. Τα πόδια μου μετρούσαν τον χρόνο. Κάποτε έφτασα ασθμαίνων στο ύψωμα. Ένοιωσα τα ρούχα μου κουρέλια και το σώμα μου να πονά. Άντεξα όμως. Γύρισα πίσω να δω τον πατέρα μου. Πουθενά. Είχε φύγει μαζί με το πλοίο που έπλεε μέσα στο απέραντο γαλάζιο της μνήμης.
Ένα χέρι με αγγίζει. Γυρνώ. Ο γιος μου γελά.
-Θα έρθεις;
-Πού;
-Στο σπίτι.
-Μα έχω γυρίσει του λέω και χάνομαι στο μπλε του ουρανού…

πρώτη δημοσίευση : περιοδικό Fractal , τεύχος 109, https://www.fractalart.gr/topos-exorias/

Λόγος για το «Θηριοδαμαστήριο» (βιβλίο νανοδιηγημάτων) του Παναγιώτη Καποδίστρια και σκέψεις περί Διηγήματος

 

Θεωρώ ότι ζούμε σε μια εποχή που έχει κοπάσει η υπερπαραγωγή βιβλίων και ειδικά στο κομμάτι του ελληνικού  διηγήματος. Θέλεις το υψηλό κόστος της έκδοσης; Θέλεις η αίσθηση  ότι υπέρλαμπρο αστέρι δεν γίνεται εύκολα κάποιος; Θέλεις η συνειδητοποίηση πως κέρδος από την συγγραφή δεν είχαν παρά ελάχιστοι κορυφαίοι του είδους , σε μια χώρα με περιορισμένο αναγνωστικό κοινό και μια γλώσσα  που, παρά την σημαντικότητά της, δεν ξεφεύγει του χαρακτηρισμού μειονοτικής, σε σχέση με τον παγκόσμιο πληθυσμό;  Όπως και να έχει, λιγότερες εκδόσεις και κατά συνέπεια  λιγότερες προτάσεις γίνονται στο επίπεδο των αξιόλογων πονημάτων , που δεν σημαίνει και απαραίτητα ευπώλητων, μια και η παθογένεια του εύκολου κέρδους  ακόμη τυραννά τις όποιες επιλογές των λίγων εκδοτικών οίκων που συνεχίζουν να τυπώνουν, αλλά και  ορίζει την κοινή γνώμη, που  χειραγωγείται από τα επικοινωνιακά μέσα.  Προσωπικά λάτρης της αφαιρετικότητας παραμένω ακόλουθος της κλειστής φόρμας, με πλήρη αίσθηση πως πρέπει να βρίσκεται πιο κοντά στην ποίηση παρά στην μυθιστορηματική της μορφή. Το διήγημα δεν είναι ημερολόγιο και φυσικά δεν θα έπρεπε να είναι δημοσιογραφική καταγραφή, μα ούτε και εξομολόγηση. Ιδανικά είναι μια υπερρεαλιστική έκθεση συμβάντων και βιωμάτων, με τρόπο τέτοιο ώστε οι αισθήσεις να αποτυπώνουν την στιγμή. Άλλοτε ακαριαία και άλλοτε με την πάροδο του χρόνου. Όσο πιο ξαφνικά και όσο πιο λιτά, συγγενεύει με την πεζή ποίηση και όσο πιο πλατιά με μια πλήρη ιστορία, με αρχή μέση και τέλος. Σε κάθε περίπτωση είναι  μια άσκηση γραφής  που περιορίζεται μέσα σε κανόνες της τέχνης. Πρόκειται για  το ξετύλιγμα μιας παραμυθίας. Παραμένει έτσι ό,τι πιο δύσκολο υπάρχει στην λογοτεχνία του πεζού λόγου και αισθητικά προσιτό σε όσους ακόμη επιμένουν να διαβάζουν στην εποχή της εικόνας και της καπιταλιστικής ολοκλήρωσης. Στον κόσμο που ζούμε ελάχιστος χρόνος υπάρχει και ακόμη λιγότερος για μελέτη από ένα κοινό,  που ακόμη και τις ειδήσεις τις πληροφορείται διαδικτυακά και εν ολίγοις φευγαλέα, μέσα από τις εντυπώσεις οπτικοακουστικών υλικών, με ελάχιστες λεζάντες γραφής, ως σχόλια. Τα μεγάλα κείμενα ή τα μυθιστορήματα δεν μπορούν να ταιριάξουν με την ταχύτητα, τον χρόνο που ορίζει η εποχή και τον απόλυτο καταναλωτισμό που επιβάλλει. Άλλος παλεύει για να επιβιώσει και άλλος   πασχίζει να γίνει πλουσιότερος και διασημότερος, καλύτερος από το σύνολο, που ασθμαίνοντας ματαιοπονεί, ξορκίζοντας την κατάρρευση του παλαιού και την αυγή μιας καινούργιας εποχής που αναδύεται. Στους πόνους της γέννας δεν θα έπρεπε να υπάρχει ψέμα. Ουσιαστικά δεν υπάρχει η πολυτέλεια του δήθεν και η απίθανη βασιλεία του κενού. Μπορεί να είναι μια τρανή ευκαιρία για την ελληνική λογοτεχνία να συμβάλει στον επαναπροσδιορισμό πανανθρώπινων ιδεών, μέσα από την δυνατότητά της να καταγράψει, να αφυπνίσει, να απαλύνει, να λογαριαστεί με το σκοτάδι, να υπηρετήσει  το φως που είναι πλούσιο σε μια χώρα σαν την δική μας που με ευγένεια το παρέδιδε πάντα στην ανθρωπότητα. Και το όμορφο στην Ελλάδα είναι είδος που ενδιαφέρει και φυσικά εξάγεται. Το  διήγημα λοιπόν ανήκει στην ομάδα των καλών τεχνών. Είναι  απαιτητικό είδος , καθότι έχει κανόνες και τρόπους,  προϋποθέτει ευαισθησία και ικανότητα, ταλέντο και δυνατότητα καταγραφής αισθημάτων ακόμη και εκεί που  μόνο ο σκεπτόμενος διαβάτης – καλλιτέχνης   θα έδινε σημασία.

Ένας τέτοιος διαβάτης είναι ο Παναγιώτης Καποδίστριας. Ποιητής άλλωστε καταξιωμένος για τους γνωρίζοντες, αγαπά να περπατά με το χαρτί και την πένα του , όπως κάποιος άλλος με την κάμερα φωτογραφίζει τον ίσκιο του. Μια σκιά που κινείται μέσα από τα νοσταλγικά μάτια του «Απόμαχου» βοσκού, τα «Αναρτημένα ονόματα» της αλειτούργητης κυρίας Μαρκέλλας, την απελπισία και την μοναξιά στην «Πρωτοχρονιάτικη απόγνωση της φίλης» Λετίσιας, την επίγνωση του φθαρτού και του θανάτου στο «Δωμάτιο με τους καθρέφτες» και το «Χρυσό του στόμα» της καλοκάγαθης κυρίας Ευδοξίας. Ο συγγραφέας αγγίζει τον άνθρωπο είτε πρόκειται για τον σαλεμένο Ζήσιμο στην «Διάγνωση», είτε τον παλαιό γόη τον  Σπύρο στην «Δύση των πραγμάτων», ή ακόμη και τον εμμονικό γέροντα κουρέα στον «Φακό της ημέρας». Χαϊδεύει τον πόνο και κατανοεί τα λάθη και τις ιδεοληψίες ,  όταν διαφωνεί με τον Νικόλα στις «Θλιμμένες Τζακαράντες». Μοιράζεται το πικρό ποτήρι μιας ανολοκλήρωτης αγάπης στα «Ασώματα Likes» , την τρέλα που γεννά η μοναξιά στην «Μπουγάδα» της Αλεξάνδρας, την απομυθοποίηση ενός εκκοσμικευμένου κόσμου στις «Προθέσεις με Δοτική» και τον καημό που αναπηδά από τα βάσανα και της υγείας τα παθήματα στο «Θηριοδαμαστήριο 1994». Τα «Κάνει όλα», όπως η μετανάστρια Ιβάνα για να επιβιώσει σε ένα κόσμο που και το ανθρώπινο κορμί είναι είδος προς κατανάλωση, φτωχός και πένης, όπως ο Θοδωρής στα «Περιστέρια των Χριστουγέννων», περπατά και αισθάνεται σε ένα κόσμο «Παρακμιακό» που τα αισθητά νεκρώνονται και ο χρόνος χαμογελά και αποβάλλει κάθε στοιχείο κιτς ή αδιέξοδων ονείρων του «προΘανάτου».

Το «Θηριοδαμαστήριο» Νανοδιηγήματα (ISBN 978-960-91495-5-6), του Παναγιώτη Καποδίστρια , από τις εκδόσεις «Αληθώς – κέντρο Λόγου», Ζάκυνθος 2022, σσ 45, είναι ένα κόσμημα  που αξίζει να το αναζητήσει κανείς. Στην αισθητική του συμβάλλει επιπλέον και το χαρακτικό της Άριας Κομιανού, στο εξώφυλλο του βιβλίου.

https://plessasbook.gr/zakynthinh-locotexnia/37205-thhriodamasthrionanodihchmata.html

       

Άλλο τουρισμός και άλλο ο εκτοπισμός

 

 

Ως τουρίστας χαίρομαι τα πάντα. Όλα μου φαίνονται υπέροχα και ενθουσιάζομαι με το διαφορετικό.  Αισθάνομαι  μια ατελείωτη έκπληξη και επιθυμώ να ζήσω όπως οι ντόπιοι, όσες μέρες βρίσκομαι στα ξένα. Εμένα δεν με αγγίζουν αρνητικές σκέψεις και τίποτα δεν με αποτρέπει από την εμπειρία. Απλά δεν φοβάμαι. Έχω αναπτύξει μια φιλοσοφία που ανέχεται τον άλλο , όχι για αυτό που θέλω μα για αυτό που είναι. Ποτέ δεν κάθισα να ρωτήσω λ.χ. γιατί τρώνε βατράχια ή χέλια. Εκείνο που με   απασχόλησε είναι το πώς. Κοιτούσα  με προσοχή και όταν έμαθα, άρχισα να καταβροχθίζω τεράστιες ποσότητες από πρίγκιπες που ατυχώς δεν ολοκλήρωσαν την αποστολή τους. Στην καλύτερη εκδοχή έμειναν μπουτάκια στο κουρκούτι, η έκαναν παρέα με σαλιγκάρια μέσα σε ριζότο .  Με το χέλι το ζήτημα είναι να συνοδεύσεις το φαγητό με το κατάλληλο τσίπουρο  και να φροντίσεις ώστε να μην γίνεις τύφλα. Άσε που και να γίνεις δεν ενοχλεί. Αρκεί να ξέρεις να αντιπαρέλθεις στην κατάσταση.  Κάθεσαι όσο χρειάζεται, πίνεις νερό και επισκέπτεσαι την τουαλέτα. Μετά από ένα δυο καφέδες είσαι έτοιμος να συνεχίσεις την περιήγηση. Πηγαίνεις χαρωπά στα αξιοθέατα. Κάστρα, μουσεία, πάρκα, πλατείες. Χουζουρεύεις στην καλοκαιρία. Μετράς τους περαστικούς και αφιερώνεις χρόνο σε δρώμενα και καθημερινότητες. Μικρά  μαγαζάκια που αναδύουν αρώματα και χρώματα.  Όλα ακέραια , καθαρά, επιθυμητά. Κάνεις τα ψώνια σου και νοιώθεις άρχοντας. Πάνω που αρχίζεις να συνηθίζεις όμως, πρέπει να φύγεις .  Αυτό  είναι το θέμα. Εκεί που νοιώθεις ντόπιος ξεβολεύεσαι. Άντε πάλι να είσαι ο ξένος και περιπλανώμενος. Εδώ είναι παράδεισος  και αρνείσαι να ξαναγυρίσεις στον μίζερο κόσμο σου. «Θα μείνω εδώ», λες και το εννοείς.

Το έχω δηλώσει κατ’ εξακολούθηση. Την τελευταία φορά φόραγα φεσάκι και κοιτούσα την γαλάζια απεραντοσύνη. Όλα οικεία και φιλόξενα. Η γη της Ιωνίας. Τόπος ονειρεμένος και αγαπητός. Στην Έφεσο, ανάμεσα στις πεσμένες κολόνες συνάντησα τον Ηράκλειτο. Μια  όμορφη κόρη πέρασε  σαν οπτασία. Το πέπλο της άγγιξε  τα πάντα με γλυκύτητα. Δίπλα στα ερείπια της παλιάς εκκλησίας καθόταν  ένα ερωτευμένο ζευγάρι. Έκαναν   σχέδια και οι θεοί, ωσεί παρόντες,  γελούσαν. Καλοκαίρι , τα παιδιά παίζουν με θόρυβο. Επάνω από τους λόφους περνάνε νταλίκες , μεταφέρουν τα αγαθά στο βορρά. Μια μπάλα σκάει κοντά μου. «Πέτα την» μου λένε οι σπόροι. Το κάνω και βάζω γκολ. Είμαι ήρωας. Βρήκα το σπίτι μου. Έχω ακόμη το κλειδί της εξώπορτας. Ανοίγω να πάρει αέρα ο χώρος. Γύρισα  για να μείνω.  

Με βόηθησε σε αυτό η ευκολία μου στις ξένες γλώσσες. Ήδη μιλούσα τα στοιχειώδη, συμπλήρωνα άγνωστες λέξεις  με τα χέρια μου, άφηνα και χώρο στην παγκόσμια γλώσσα του εμπορίου. Αναζητούσα  δουλειά και θα την είχα, αν δεν ξυπνούσα ένα πρωινό να ψάχνω τους φίλους μου. Είχαν όλοι προσαχθεί σε τοπικά αστυνομικά τμήματα για συζητήσεις σχετικά με τις απόψεις τους. «Αναρχικά στοιχεία», μου τόνισε ο ταβερνιάρης χαϊδεύοντας την κοιλίτσα του. Με έπιασε τρόμος, θα συλλάβουν και μένα. Ένας Έλληνας στην Σμύρνη. Μέχρι  να φύγω είχα εφιάλτες. Η γιαγιά μου με μαύρο τσεμπέρι , καθισμένη σε ένα μπόγο με ρούχα με κοίταγε.

- Τι κάνεις εδώ ; μου έλεγε και κοίταζε γύρω με φόβο. Τι να σώσει μέσα στις φλόγες; Την ψυχή και τα παιδία της. Μπήκε σε μια μαούνα και χάθηκε στην νέα πατρίδα.

Πεταγόμουν κάθιδρος, χάθηκε ο μύθος και ο έρωτας. Στους ίδιους δρόμους, που πριν τα γεγονότα έβλεπα μόνο άνθη και ωραίους κήπους, άρχισα να αναγνωρίζω ψυχιατρεία , φυλακές , νοσοκομεία, ακόμη και νεκροταφεία. Σε ένα μπήκα μέσα. Αν αφαιρέσεις τον σταυρό, ίδιο με τα δικά μας. «Πεθαίνουν και εδώ», είπα και με έπιασε τρόμος. Φτάνοντας στο λιμάνι έπεσα σε συνωστισμό. Πλήθος από ντόπιους φώναζαν συνθήματα και κρατούσαν σημαίες. Ένας παρακείμενος μου εξήγησε ότι διαδήλωναν την πίστη τους στο καθεστώς. Η απεραντοσύνη είχε γίνει «γαλάζια πατρίδα» και εγώ πέρασα απέναντι με τα χίλια. Ευτυχώς είχε μπουνάτσα και δεν με πείραξε η θάλασσα. Βγήκα στο νησί και ησύχασα. Έτρωγα γαριδούλες φρέσκιες και πάμφθηνες. Αποφάσισα  να παραμείνω, κοιτώντας την ακτή που είχα αφήσει. Μια συνεχής αλλαγή διέπει το σύμπαν μου. Πρέπει να το αποδεχθώ. Κανείς δεν μπορεί να μπει στην ίδια θάλασσα δύο φορές.

Στο πέμπτο  ουζέλι το γκαρσόνι με ρώτησε για την κατάστασή μου. Μετά  από ενδελεχή συζήτηση για την περιπέτειά μου, τον διαβεβαίωσα, «όλα καλά». Από μακριά μια φουσκωτή βάρκα έφερνε κόσμο. Στην παραλία κάποιοι κρατούσαν κουβέρτες και μοίραζαν μπουκάλια νερό. Ένα νοσοκομειακό παρέλαβε κάμποσους. Οι άλλοι περίμεναν. Δυο  παιδάκια έτρεξαν κατά πάνω μας. Θορυβήθηκα, μα είπα θα έρχονται για το μουσείο του αυτοδίδαχτου ζωγράφου. Εκείνα πλησίασαν και ζητούσαν φαί. Ο σερβιτόρος τα έδιωξε. Γύρισαν πίσω κλαμένα στην μάννα τους. Εκείνη, στα μαύρα ντυμένη, τα αγκάλιασε . Έπειτα έφυγαν όλοι. Μια μακριά παράταξη με την συνοδεία στρατού.

«Άλλο  ο τουρισμός και άλλο ο εκτοπισμός», μονολόγησα και κατηφόρισα ψύχραιμα, πατώντας στέρεα πάνω στην γη.  Μπροστά μου η θάλασσα και στο πολύ βάθος   βόμβες άφηναν ανάσες φωτιάς. Η  σκόνη σκέπαζε τις εικόνες, που εναλλάσσονταν  στον ζαλισμένο μου νου.  

πρώτη δημοσίευση : με τον τίτλο : "Άλλο τουρισμός και άλλο ο εκτοπισμός", στο λογοτεχνικό περιοδικό "Απόπλους" , έτος 33, τεύχος 93- 94, φθινόπωρο 2022, σσ. 52-5.  https://www.politeianet.gr/magazines/periodika-apoplous-teuchos-93-94-fthinoporo-2022-344041

αναδημοσίευση στο https://tempo24.news/eidisi/423970/allo-o-toyrismos-kai-allo-o-ektopismos στις 27/1/23 Γνώμες